- Λίγα λόγια για τις Πρώτες Βοήθειες
Γράφει η Ειρήνη Δρόσου *
Σαντορίνη 2019. 5,5 εκατομμύρια τουρίστες ετησίως. Νούμερα που θα έθεταν σε σοβαρές σκέψεις το οποιοδήποτε υπουργείο υγείας της οποιασδήποτε χώρας, όταν αυτά τα νούμερα θα αφορούσαν ένα νησί με τη δική μας μικρή γεωγραφική έκταση. Αυτή είναι η μία όψη του θέματος. Η άλλη όψη αφορά το βαθμό επικινδυνότητας που απορρέει από τους τραυματισμούς στη Σαντορίνη λόγω της πολυκοσμίας.
Σαφώς τα τροχαία είναι η αιχμή του δόρατος αλλά υπάρχουν και άλλοι πολλοί, αστικού τύπου τραυματισμοί που οφείλονται στη μορφολογία μας. Γραφικά σοκάκια με γλιστερά όμως οδοστρώματα (βότσαλο). Γκρεμνά, πνιγμοί, κλπ είναι λόγοι πρόκλησης πολλών ακόμα ατυχημάτων που επιφέρουν τραυματισμούς.
Είναι πρόδηλο λοιπόν ότι κι εμείς ως ενεργοί πολίτες δεν θα πρέπει να λειτουργούμε με ραθυμία αλλά να είμαστε ικανοί να παρέχουμε όποτε αυτό χρειάζεται τις πρώτες βοήθειες στους τουρίστες (και όχι μόνο!) με το σκεπτικό ότι την ίδια στιγμή σώζουμε μια ζωή, βοηθούμε ένα συνάνθρωπό μας αλλά και προασπίζουμε ταυτόχρονα το τουριστικό μας προϊόν, ως βασική πηγή εσόδου (έμμεσα ή άμεσα) όλων μας ανεξαιρέτως.
Η δυνατότητα του ανθρώπου να παρέχει υπηρεσίες στον συνάνθρωπό του σε ένα τραυματισμό μία αδιαθεσία ή ακόμη και σ ένα ατύχημα με ότι μέσα διαθέτει, είναι λύτρωση. Σύμφωνα με στατιστικά ο αριθμός των τραυματιών είναι υψηλότερος από τις υπόλοιπες ομάδες ασθενών, αλλά και η πιθανότητα επιβίωσης ενός τραυματία που έχει λάβει άμεση φροντίδα είναι μεγαλύτερη από ότι σε άλλες ομάδες ασθενών. Επομένως η γνώση και η δεξιοτεχνία του ανθρώπου στις πρώτες βοήθειες, επηρεάζει σημαντικά το κοινωνικό σύνολο.
Οι πρώτες βοήθειες διαπνέονται από την επιθυμία να είμαστε χρήσιμοι στους άλλους. Δεν είναι υποχρέωση αλλά μπορεί να σώσει μια ζωή. Ο νόμος δεν μας υποχρεώνει να εκτεθούμε σε κίνδυνο για τους άλλους ή να προβούμε σε παρεμβάσεις που δεν μας αναλογούν και για τις οποίες δεν είμαστε εξειδικευμένοι, αλλά έχουμε την δυνατότητα όταν γνωρίζουμε να προσφέρουμε.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης, παρουσιάζει ένα ευρύ φάσμα συμβάντων, από ένα απλό δερματικό κάψιμο μέχρι βαριά ατυχήματα. Εμείς σαν απλοί πολίτες, μέχρι να προσέλθουν στον τόπο του δυστυχήματος άτομα εξειδικευμένα (διασώστες), πρέπει μάθουμε να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση.
Πρώτες Βοήθειες ορίζεται ως η άμεση φροντίδα, με συγκεκριμένη ακολουθία ενεργειών, βήμα προς βήμα, που παρέχονται προσωρινά στο θύμα. Σκοπός είναι η διατήρηση της ζωής, η πρόληψη της επιδείνωσης της κατάστασης, η ανακούφιση από τον πόνο και η βοήθεια για ανάνηψη.
Το άτομο που παρέχει πρώτες βοήθειες θα πρέπει να:
- διατηρεί την ψυχραιμία του
- εμπνέει εμπιστοσύνη και ασφάλεια στον πάσχοντα.
- ενεργεί υπό συνθήκες ασφαλείας
- καλεί βοήθεια το ΕΚΑΒ -166
- μην ενεργεί άσκοπα προκαλώντας κίνδυνο απώλειας της ζωής ή μη αναστρέψιμη βλάβη.
Χρυσός κανόνας του ατόμου που θα προσεγγίσει τον πάσχοντα και θα αποφασίσει να παρέχει Πρώτες Βοήθειες είναι Ασφάλεια, τόσο για θύμα όσο και για τον ίδιο. Θα πρέπει πάντα ή όταν είναι δυνατόν να έχει εξοπλισμό προστασίας (π.χ. γάντια, μάσκα). Θα πρέπει να αποφεύγονται οι συνθήκες που προκάλεσαν το ατύχημα στο θύμα. Δεν θα πρέπει να επεμβαίνει στη θάλασσα εάν δεν έχει την ικανότητα να ανταποκριθεί στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Δεν θα πρέπει να επεμβαίνει σε φλεγόμενο κτίριο. Δεν επεμβαίνει σε ένα τροχαίο ατύχημα με θύματα ενώ οχήματα κινούνται γύρω από αυτό. Πρέπει λοιπόν να διασφαλίζει τις κατάλληλες συνθήκες (Ασφάλεια Σκηνής) από τις αρμόδιες υπηρεσίες καθώς και από όσους βρίσκονται γύρω, ώστε να γίνει η επέμβαση για παροχή φροντίδας και άμεσης απομάκρυνσης του θύματος από το περιβάλλον που του προκάλεσε τις βλάβες.
Η εκτίμηση του πάσχοντα θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με μια σειρά ενεργειών, οι οποίες είναι ίδιες σε όλο τον κόσμο.
Airway – Έλεγχος του αεραγωγού (διασφαλίζουμε ότι είναι βατός ανοιχτός και ελεύθερος – δεν υπάρχει κίνδυνος από κάποιο εμπόδιο, τεχνική που εφαρμόζεται για τη διάνοιξη του αεραγωγού είναι η έκταση κεφαλής ή και ανύψωση της κάτω γνάθου.
Breathing – Έλεγχος για την ύπαρξη αναπνοής (Ελέγχουμε αν το θύμα αναπνέει και έχει σφυγμό, για τον έλεγχο χρησιμοποιούμε τρία ρήματα:
Βλέπω (αν υπάρχει κίνηση στο θώρακα)
Ακούω (για ήχο της αναπνοής, σκύβοντας κοντά στο στόμα του θύματος)
Αισθάνομαι (την αναπνοή του θύματος στο μάγουλό μας για 10 δεύτερα και βάζοντας το χέρι στο διάφραγμα).
Αν διαπιστώσουμε ότι αναπνέει αλλά δεν έχει τις αισθήσεις του τον τοποθετούμε σε Θέση Ανάνηψης.
Αν το θύμα δεν έχει τις αισθήσεις του και ούτε αναπνέει τότε εφαρμόζουμε Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) που αποτελείται από θωρακικές συμπιέσεις και τεχνητό αερισμό με σκοπό την ελαχιστοποίηση του κρίσιμου χρόνου με διατήρηση ικανοποιητικής αναπνοής(οξυγόνωση )και κυκλοφορίας (ροής του αίματος), μέχρι την πλήρη αναζωογόνηση.
Circulation – Έλεγχος του κυκλοφορικού συστήματος – (αιμορραγία και αιμάτωση)
Στη φάση αυτή γίνεται ο εντοπισμός και έλεγχος υπολειτουργίας του Κ.Σ. ή ανεπάρκειας αιμάτωσης γιατί μια μεγάλη αιμορραγία αν δεν ελεγθεί το συντομότερο αυξάνονται δραματικά οι πιθανότητες θανάτου του τραυματία.
Disability – Νευρολογικός Έλεγχος (Σε αυτή τη φάση αξιολογείται η εγκεφαλική λειτουργία που έχει να κάνει έμμεσα με την οξυγόνωση του εγκεφάλου. Καθορίζονται τα επίπεδα συνείδησης( LOC- Level of Consiousness) του τραυματία και εξακριβώνεται η πιθανότητα υποξίας.
Μια γρήγορη και απλή μέθοδος προσδιορισμού της κατάστασης της εγκεφαλικής λειτουργιάς και του επιπέδου συνείδησης είναι η Κλίμακα Κώματος Γλασκώβης (GCS – Glaskow Coma Scale) που προβλέπει την εξέλιξη του τραυματία ιδιαίτερα στην κινητική ανταπόκριση.
Exposure – Έκθεση και προστασία από το περιβάλλον (Είναι η διαδικασία αφαίρεσης του ρουχισμού του τραυματία όπου έχει καθοριστική σημασία για την αποκάλυψη όλων των τραυματισμών. Όταν εντοπισθούν οι τραυματισμοί έχουμε την υποχρέωση να ξανά σκεπάσουμε τον τραυματία έτσι ώστε να διατηρηθεί η θερμοκρασία του σώματος και να μην εκδηλωθεί υποθερμία.
Η παροχή πρώτων βοηθειών είναι πεδίο δράσης για όλους τους ανθρώπους. Ο αυτόπτης ή αυτός που φτάνει πρώτος στον τόπο του ατυχήματος, χρειάζεται να παρέμβει για να σώσει τη ζωή ενός ανθρώπου. Από την τολμηρή και την ορθή επέμβαση τους εξαρτάται αν θα καταφέρουν να σώσουν τη ζωή του τραυματία. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι σημαντική και η ταχύτητα με την οποία μπορούμε να μεταφέρουμε έναν τραυματία στο νοσοκομείο αλλά κι ακόμα σημαντικότερο είναι να φτάσει ο τραυματίας στην καλύτερη δυνατή κατάσταση στο νοσοκομείο. Για αυτό είναι αναγκαίο στον τόπο του ατυχήματος να κάνουμε ορθές ενέργειες με αποφασιστικότητα και προσοχή, που θα οδηγήσουν στην σωτηρία της ζωής του θύματος. Τόσο ο εκνευρισμός όσο και άσκοπη βιασύνη θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή του τραυματία.
Με ηρεμία και αποφασιστικότητα λοιπόν μπορούν να παρέμβουν όσοι ξέρουν να προσφέρουν πρώτες βοήθειες και δεν επηρεάζονται από την ταραχή των άλλων ή από το φοβερό θέαμα που μπορεί να παρουσιάσει ένας βαριά τραυματισμένος.
Μπορεί κανείς να παρακολουθήσει ημερίδες Πρώτων Βοηθειών που πραγματοποιούνται στο Γενικό Νοσοκομείο Θήρας, στο Εθελοντικό Διασωστικό Σώμα καθώς και σε φορείς εκτός νησιού όπως ΕΚΑΒ,ΕΡΥΘΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, ΕΕΚΑΑ.
«Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν». Ιπποκράτης, 460-370 π.Χ., πατέρας της Ιατρικής.
* Η Ειρήνη Δρόσου είναι πτυχιούχος φυσικοθεραπευτής, πτυχιούχος νοσηλεύτρια και ενεργό μέλος εθελοντικής οργάνωσης «Διασωστικό Σώμα Θήρας». Ταυτόχρονα είναι πτυχιούχος ΑΕΙ στη διοίκηση επιχειρήσεων και κάτοχος μεταπτυχιακού (MBA) στο τουριστικό management.
