Περιοχές Δράσης
Προστασία της αναπαραγωγικής δραστηριότητας στην Κρήτη
επιμέλεια:
Ζουγανέλη
Μόνικα
Εισαγωγή
Μετά από αρχικές έρευνες που έγιναν το 1989-1990, ο ΑΡΧΕΛΩΝ εντόπισε σημαντικό αριθμό φωλιών κατά μήκος ορισμένων παραλιών της Κρήτης. Από τότε διεξάγονται προγράμματα καταγραφής της αναπαραγωγικής δραστηριότητας, προστασίας των φωλιών και ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού στις τρεις πιο σπουδαίες παραλίες ωοτοκίας του νησιού, στο Ρέθυμνο και τα Χανιά κατά μήκος της βόρειας ακτογραμμής και στον κόλπο της Μεσσαράς στα νότια. Συνολικά ελέγχονται 33 χιλ. παραλίας σε καθημερινή βάση κατά τη διάρκεια ολόκληρης της περιόδου ωοτοκίας. Με βάση τα δεδομένα που έχουν συλλεχτεί από το 1990 έως το 1998, η παραλία του Ρεθύμνου φιλοξένει κατά μέσο όρο 385 φωλιές, η παραλία στα Χανιά 116 και αυτή της Μεσσαράς 58. Δηλαδή, καταγράφονται συνολικά περίπου 600 φωλιές ενώ υπολογίζεται ότι περίπου 37.000 χελωνάκια φτάνουν στη θάλασσα κάθε χρόνο.
Ανθρώπινη επέμβαση
Οι παραλίες ωοτοκίας στην Κρήτη υφίστανται ισχυρή πίεση κυρίως εξαιτίας της αυξανόμενης χρήσης τους για τουριστικούς λόγους. Ομπρέλες, ξαπλώστρες, τεχνητά φώτα και χρήση οχημάτων πάνω στην παραλία είναι ορισμένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι θαλάσσιες χελώνες.
Διαχείριση φωλιών
Εξαιτίας της ανθρώπινης παρέμβασης και των φυσικών απειλών, σε όλες τις φωλιές των παραλιών ωοτοκίας της Κρήτη εφαρμόζονται διάφορα μέτρα προστασίας.
Όλες οι φωλιές που εντοπίζονται κατά την πρωινή έρευνα στην παραλία ελέγχονται για
την καταλληλότητα της θέσης τους. Αν θεωρηθεί ότι δεν κινδυνεύουν άμεσα από πλημμυρισμό ή καταστροφή από κάποια άλλη μορφή ανθρώπινης δραστηριότητας (π.χ. να είναι δίπλα από ομπρέλες ή ξαπλώστρες) τότε αφήνονται στη θέση τους και ένας μεταλλικός κλωβός τοποθετείται από πάνω. Οι κλωβοί προσδιορίζουν την τοποθεσία κάθε φωλιάς και την προστατεύουν από τυχαία καταστροφή από τους χρήστες των παραλιών. Η πινακίδα που φέρουν (σε τρεις γλώσσες: Ελληνικά, Αγγλικά και Γερμανικά), πληροφορεί το κοινό για το σκοπό των κλωβών.
Εάν κριθεί ότι η θέση της φωλιάς είναι επισφαλής, τότε η φωλιά μεταφέρεται σε πιο ασφαλές μέρος ή σε ένα φυσικό εκκολαπτήριο. Τα εκκολαπτήρια είναι περιφραγμένες περιοχές με αρκετά μεγάλο ποσοστό εκκόλαψης τα οποία χρησιμεύουν επίσης ως μέσο ευαισθητοποίησης, γιατί ελκύουν το ενδιαφέρον των λουομένων.
Κατά τη διάρκεια της εκκόλαψης ο μεγάλος αριθμός τεχνητών πηγών φωτισμού πίσω από τις παραλίες αποπροσανατολίζει τους νεοσσούς. Σταδιακά το πρόβλημα του φωτισμού λύνεται με επαφές με τις τοπικές αρχές και τους ιδιοκτήτες των παραθαλάσσιων επιχειρήσεων ώστε να σβήσουν τα φώτα που προκαλούν πρόβλημα. Αν αυτό δεν είναι δυνατό και η προσπάθεια είναι ανεπιτυχής ο ΑΡΧΕΛΩΝ τοποθετεί καλύμματα γύρω από τις φωλιές, για να αποτρέψει τον αποπροσανατολισμό των νεοσσών. Kατασκευάζονται καλύμματα χαμηλότερα των είκοσι εκατοστών από άμμο, ξύλο ή χαρτί και τοποθετούνται και από τις δύο πλευρές της φωλιάς δημιουργώντας ένα μονοπάτι που οδηγεί στη θάλασσα. Αυτή η δραστηριότητα μειώνει σημαντικά τη θνησιμότητα των νεοσσών εξαιτίας της φωτορύπανσης.
Συνεργασία με την τοπική κοινωνία
Το 1997, εκπονήθηκε από το Σύλλογο ΑΡΧΕΛΩΝ ένα διαχειριστικό σχέδιο αποκλειστικά για τις παραλίες ωοτοκίας της Κρήτης. Προτείνει πρακτικές λύσεις για τη διατήρηση της παράκτιας ζώνης και των θαλάσσιων χελωνών. Έχει σχεδιαστεί, για να εφαρμοστεί με χαμηλό κόστος προσπαθώντας να εξισορροπήσει τη διατήρηση των θαλάσσιων χελωνών και την αειφορική τουριστική ανάπτυξη. Προστατευόμενες περιοχές σε ανεπτυγμένες περιοχές, όπως η Κρήτη, μπορούν να διατηρηθούν μόνο, αν η τοπική κοινωνία τις εντάξει στον αναπτυξιακό σχεδιασμό της. Κατά συνέπεια ο ΑΡΧΕΛΩΝ είναι σε στενή συνεργασία με όλες τις εμπλεκόμενες τοπικές αρχές και την τουριστική βιομηχανία σε τοπικό και εθνικό επίπεδο για την εφαρμογή του διαχειριστικού σχεδίου.
Η τακτική επικοινωνία και σχέση με όλες τις εμπλεκόμενες τοπικές αρχές είναι ουσιαστική. Ο ΑΡΧΕΛΩΝ ενημερώνεται από τις τοπικές αρχές και λειτουργεί ως σύμβουλος για δραστηριότητες που μπορεί να έχουν επίπτωση στις παραλίες ωοτοκίας ή στις θαλάσσιες χελώνες (π.χ. η χρήση βαρέων μηχανημάτων για τον καθαρισμό της παραλίας).
Επιπλέον, προσπαθεί να ενσωματώσει τις θαλάσσιες χελώνες στο τουριστικό προϊόν της Κρήτης και να προβάλει τα αμοιβαία οφέλη. Οι χελώνες λειτουργούν ως δείκτης ενός υγιούς περιβάλλοντος που προβάλλεται και σε τοπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι προσπάθειες του Συλλόγου ΑΡΧΕΛΩΝ για την καταπολέμηση κυρίως των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι χελώνες, όπως η ρύπανση και η διάβρωση των παραλιών βοηθούν στη διατήρηση της υψηλής ποιότητας του τουριστικού προϊόντος, το οποίο βασίζεται αποκλειστικά στο φυσικό περιβάλλον.
Οι τουριστικοί πράκτορες αποδεικνύονται ένας σημαντικός σύμμαχος του Συλλόγου καθώς έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν πληροφορίες στους τουρίστες πριν και κατά την άφιξή τους στις περιοχές ωοτοκίας. Μπορούν επίσης να λειτουργήσουν ως μέσο πίεσης στις τοπικές αρχές για τη λήψη μέτρων για την προστασία των θαλάσσιων χελωνών. Ο ΑΡΧΕΛΩΝ συνεργάζεται με ένα συνεχώς αυξανόμενο αριθμό τουριστικών πρακτόρων, όπως TUI, TUI Nordic, HOTELPLAN, PURE CRETE.
Επιπλέον μακρόχρονη και ουσιαστική συνεργασία υπάρχει και με τουριστικές εταιρίες όπως η GRECOTEL και ο GERANIOTIS HOTEL.
Η GRECOTEL οποία εφαρμόζει περιβαλλοντική πολιτική πάνω από 10 χρόνια και ο Σύλλογος είναι σύμβουλος του περιβαλλοντικού τμήματος σε θέματα που αφορούν στη διαχείριση ακτών. Από το 2000, και τα τέσσερα ξενοδοχεία της GRECOTEL στην Κρήτη εφαρμόζουν διαχειριστικές προτάσεις του Συλλόγου σχετικά με τους βιότοπους αναπαραγωγής της θαλάσσιας χελώνας.
Ο GERANIOTIS HOTEL, διαθέτει δωρεάν χώρο, για την εγκατάσταση της κατασκήνωσης του Συλλόγου, από το 1995, κάτι το οποίο έχει συμβάλλει καθοριστικά στην λειτουργία του προγράμματος στα Χανιά.
Ενημέρωση κοινού
Στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ του Συλλόγου ΑΡΧΕΛΩΝ, της τοπικής κοινωνίας και των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα του τουρισμού. Ο ΑΡΧΕΛΩΝ λειτουργεί στην Κρήτη τρεις Σταθμούς Ενημέρωσης, οι οποίοι βρίσκονται στο παλιό λιμάνι των Χανίων, στο Ρέθυμνο και τα Μάταλα. Κάθε χρόνο 100.000 άτομα ενημερώνονται μέσω των Σταθμών Ενημέρωσης και των ζωντανών παρουσιάσεων που πραγματοποιούνται σε τουριστικές μονάδες. Σε όλες τις δράσεις διανέμεται ενημερωτικό υλικό σε δύο γλώσσες, ελληνικά και αγγλικά.
Από τον Αύγουστο 2005, λειτουργεί Σταθμός Α? Βοηθειών και Περιβαλλοντικός Σταθμός στο Παγκαλοχώρι του Δήμου Αρκαδίου στο Ρέθυμνο. Ο Σταθμός λειτούργησε στα πλαίσια του προγράμματος LIFE Nature για την μείωση της θνησιμότητας των θαλάσσιων χελωνών στη θάλασσα και βρίσκεται πολύ κοντά στην παραλία ωοτοκίας του Ρεθύμνου, μία από τις σημαντικότερες παραλίες ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta στη Μεσόγειο.
