Ως οσφυαλγία καλείται κάθε πόνος στην μέση.

Η οσφυαλγία είναι μια σύνθετη λέξη, με πρώτο συνθετικό τη λέξη «οσφύς» που σημαίνει «κατά τους νεφρούς» υπονοώντας την μέση και με δεύτερο συνθετικό το «άλγος» που σημαίνει πόνος.

Επομένως, ως οσφυαλγία καλείται κάθε πόνος στην μέση.

του Σωτήρη Θεοδοσόπουλου

Η ίδια, δεν αποτελεί πάθηση αλλά σύμπτωμα πολλών παθήσεων, πράγμα που σημαίνει ότι ιατρική διάγνωση με τον παραπάνω όρο δεν υφίσταται.
Πολλές φορές πιθανότατα να ακούσουμε τον όρο ισχιαλγία να ακολουθεί αυτόν της οσφυαλγίας, αυτό που θα πρέπει να γνωρίζουμε είναι πως ισχιαλγία ονομάζεται ο πόνος στην πορεία του ισχιακού νεύρου(στο γλουτό, στο οπίσθιο τμήμα του κάτω άκρου μέχρι και στο πόδι) και μπορεί να συνοδεύεται από κινητικές και αισθητικές διαταραχές, τις περισσότερες φορές υποδηλώνει την χειροτέρευση της κατάστασης.
Μεγάλος αριθμός οσφυαλγιών -ισχιαλγιών οφείλεται σε βλάβη του μεσοσπονδύλιου δίσκου, τη γνωστή δισκοκήλη.

Για την πληρέστερη κατανόηση των προβλημάτων της «μέσης» κρίνεται απαραίτητη η μικρή αναφορά σε ανατομικά στοιχεία της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από 33 σπονδύλους, ταξινομημένους ανάλογα με την περιοχή στην οποία βρίσκονται στο ανθρώπινο σώμα (αυχενικοί, θωρακικοί, οσφυϊκοί,το ιερό οστό και ο κόκκυγας). Πιο συγκεκριμένα, στην αυχενική, θωρακική και οσφυϊκή μοίρα ο κάθε σπόνδυλος είναι διαχωρισμένος από τον άλλον με τον λεγόμενο μεσοσπονδύλιο δίσκο, ο οποίος λειτουργεί ως ένα είδος αμορτισέρ κατά των φορτίων και των άλλων δυνάμεων που ενεργούν στην σπονδυλική στήλη. Ανάμεσα σε κάθε ζεύγος σπονδύλων, στην πλάγιο-οπίσθια επιφάνεια και στις δύο πλευρές-στο σημείο δηλαδή που αρθρώνεται ο ένας σπόνδυλος με τον άλλον-υπάρχει ένα άνοιγμα το οποίο ονομάζεται μεσοσπονδύλιο τρήμα.
Μέσω αυτών των μεσοσπονδύλιων τρημάτων, πραγματοποιείται η διέλευση των νευρικών ριζών, από τον μυελό προς τα έξω. Οι νευρικές ρίζες με την σειρά τους, θα ενωθούν μεταξύ τους μετά την έξοδό τους από την σπονδυλική στήλη και θα δημιουργήσουν τα νεύρα (ισχιακό, μηριαίο κ.α), τα οποία τελικώς θα δώσουν αίσθηση και κίνηση στα κάτω άκρα.

Η σπονδυλική στήλη είναι καλά εξοπλισμένη, ώστε να χειρίζεται αξονικά φορτία, δηλαδή φορτία τα οποία εφαρμόζονται κάθετα στο σώμα των σπονδύλων. Εάν η σπονδυλική στήλη υποστεί σε ασυνήθιστα υψηλή καταπόνηση π.χ σε θέση κάμψης, μπορεί μακροπρόθεσμα αυτό να προκαλέσει βλάβη στη δομή των σπονδύλων. Τέτοιου είδους καταπόνηση, αντιπροσωπεύει ο τρόπος όπου κανείς κάθεται με κυρτωμένη την πλάτη.

Στατιστικές μελέτες που έχουν γίνει, υπολόγισαν ότι το 60-80% των ανθρώπων έχουν τουλάχιστο μια φορά στη ζωή τους την εμπειρία του πόνου στη μέση, κατατάσσοντας τα προβλήματα της σπονδυλικής στήλης στην τρίτη θέση σε συχνότητα, μετά τα καρδιαγγειακά και τις αρθροπάθειες. Οι κρίσεις οξείας οσφυαλγίας, ξεκινούν συνήθως στην ηλικία των 25 χρονών, γίνονται σημαντικές στην ηλικία των 35 και κορυφώνονται μεταξύ 40-45 χρονών.

Για να καταλάβουμε το μέγεθος του προβλήματος, στις Η.Π.Α. για παράδειγμα, 10 εκατ. άνθρωποι καθημερινά είναι εκτός εργασίας λόγω οσφυαλγίας, ενώ στη Μεγάλη Βρετανία για τον ίδιο ακριβώς λόγο χάνονται 15 εκατ. εργάσιμες μέρες ετησίως.

Γνωρίζουμε ότι ο πόνος στην μέση είναι αυτοπεριοριζόμενος, (μειώνεται χωρίς καμία θεραπευτική παρέμβαση) αφού :

• το 44% των ανθρώπων με οσφυαλγία είναι καλύτερα σε μια βδομάδα,
• το 86% σε ένα μηνά
• το 92% σε δυο μήνες.

Τα ποσοστά όμως αυτά ανατρέπονται καθώς το 90% των περιπτώσεων υποτροπιάζει και από αυτούς το 35% θα εμφανίσει και ισχιαλγία. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι για την αποφυγή των υποτροπών σπουδαίο ρόλο έχει η παρέμβαση της κινησιοθεραπείας. 

Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι, το ποσοστό της ειδικής διάγνωσης των ασθενών με οσφυαλγία που εξετάζονται είναι μόνο 15% ενώ το υπόλοιπο 85% αποχωρεί από το ιατρείο με μη ειδική διάγνωση της αιτίας που προκάλεσε τον πόνο.
Έτσι η ?διάγνωση? που συνήθως γράφεται στο βιβλιάριο μας (οσφυαλγία) είναι, όπως αναφέρθηκε και πιο πριν, μόνο το σύμπτωμα και όχι η ακριβής βλάβη που υπάρχει στην σπονδυλική μας στήλη. Το γεγονός αυτό, δείχνει την ανάγκη για περισσότερη εξειδίκευση και έρευνα, με σκοπό την πληρέστερη αντιμετώπιση του προβλήματος.

Τα τελευταία χρόνια σε μεγάλα ιατρικά και φυσικοθεραπευτικά συνέδρια με θέμα τις παθήσεις της σπονδυλικής στήλης, έχει γίνει κατανοητό ότι η αντιμετώπιση αυτών το παθήσεων στηρίζεται κυρίως στην πρόληψη, στην εκπαίδευση των ασθενών (back school) και σε εξειδικευμένα-εξατομικευμένα προγράμματα ασκήσεων. Σύμφωνα με την παγκόσμια βιβλιογραφία η μόνη αποδεδειγμένη συντηρητική αγωγή κατά του πόνου της μέσης είναι ένα ειδικό πρόγραμμα ασκήσεων το οποίο μπορεί να ξεκινήσει ακόμα και στην οξεία φάση της οσφυαλγίας.
Άρα, καταρρίπτεται ο μύθος, που θέλει να αποφεύγονται οι ασκήσεις όταν υπάρχει πόνος. Πρόκειται για τις ασκήσεις της μεθόδου Mckenzie οπού ειδικευμένοι φυσικοθεραπευτές, ορίζουν εξατομικευμένο πρόγραμμα κινησιοθεραπείας με έμφαση στην αυτόθεραπεία. Η χρήση του πάγου έχει πολύ καλά αποτελέσματα κατά την οξεία φάση ενώ τα υπόλοιπα φυσικοθεραπευτικά μέσα, όπως υπέρηχοι, laser, διαθερμίες κλπ δεν έχουν καμία αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα στην οσφυαλγία.

Χρήσιμες συμβουλές για την πρόληψη της οσφυαλγίας :

• η καλή γενική φυσική κατάσταση και ένα υγιές σωματικό βάρος είναι σημαντικά
• προτείνετε η ήπια άσκηση (οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι παίρνουν θρεπτικά στοιχεία μόνο μέσω της διάχυσης, συνεχής εναλλαγή μεταξύ πίεσης και χαλάρωσης – σαν κι αυτό που συμβαίνει όταν γυμναζόμαστε – βελτιώνει τον μεταβολισμό του δίσκου)
• πρέπει να δημιουργήσουμε μια εσωτερική ζώνη στήριξης της μέσης, με ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών του κορμού
• το κάπνισμα αφυδατώνει τους μεσοσπονδύλιους δίσκους, επομένως, εφόσον καπνίζετε, καλό είναι, για έναν ακόμη λόγο, να το κόψετε
• σημαντικό είναι να πίνετε πολλά υγρά
• μειώστε το παρατεταμένο κάθισμα
• να έχετε σωστή στάση όταν κάθεστε και όταν είστε όρθιοι
• πρέπει να είσαστε προσεκτικοί και να μην αφήνετε την λεκάνη σας να κυλάει προς τα πίσω όταν είσαστε καθιστοί
• αποφεύγετε να σκύβετε με τεντωμένα τα γόνατα
• αποφεύγετε να σηκώνεται βαριά αντικείμενα
• αποφεύγετε τα ψηλά τακούνια
• μην μένετε στην ίδια θέση για περισσότερη από μισή ώρα, αν κάθεστε σηκωθείτε και περπατήστε για λίγο, αν στέκεστε περπατήστε ή καθίστε, αν ταξιδεύετε κάνετε συχνές στάσεις και κάνετε μερικά βήματα κ.ο.κ.
• εάν είστε αναγκασμένοι από την εργασία σας να κάθεστε για πολλές ώρες (οδηγοί, χειριστές Η/Υ κ.α.) καθίστε στητά όσο πιο πίσω γίνεται στην καρέκλα κρατείστε τα πόδια σας ώστε να ακουμπούν το πάτωμα με όλο το πέλμα, τοποθετείστε ένα κυλινδρικό μαξιλάρι πίσω από τη μέση σας
• αν κάνετε δουλειές, που απαιτούν ορθοστασία, όπως να διδάσκετε σε μια τάξη, να σιδερώνετε ή να πλένετε πιάτα, βάλτε ένα μικρό σκαμνάκι στο πάτωμα και βάζετε εναλλάξ πάνω σε αυτό μία το ένα σας πόδι και μία το άλλο.

                                                                          *Ο κος Σωτήρης Ηλ. Θεοδοσόπουλος
είναι ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ-
ΚΙΝΗΣΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ Β.ch.-cert MDT
ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ
ΜΕΘΟΔΟΥ McKenzie
Δ/νση: Χατζημιχάλη Γιάνναρη 25
Ρέθυμνο, τηλ.:28310-20777