Ομιλία Ηλία Λαμπίρη
στη συζήτηση της Επερώτησης του ΠΑΣΟΚ
για την Εγκατάλειψη της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης
Ολομέλεια της Βουλής, Παρασκευή 16.1.09
(Απευθυνόμενος στον Υφυπουργό Υγείας κ. Μάριο Σαλμά) Xαίρομαι ιδιαίτερα που κάθεστε, κ. Υπουργέ, σε αυτή τη θέση. Πριν από λίγα χρόνια συνεργαστήκαμε για αρκετά χρόνια στην Ορθοπαιδική Κλινική του Πανεπιστημίου Πατρών. Είχατε πολύ καλές επιδόσεις ως εκπαιδευόμενος.
Σας είχα και ως υποψήφιο διδάκτορα, όταν τελειώνοντας την ειδικότητά σας, τελειώσατε και τη διδακτορική σας διατριβή. Ελπίζω λοιπόν και από τη θέση του Υφυπουργού να επιτύχετε, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το κοινωνικό κράτος, τον χώρο της υγείας, το Εθνικό Σύστημα Υγείας, που σήμερα βρίσκεται σε κατάρρευση.
Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,
Το Εθνικό Σύστημα Υγείας σήμερα περνάει τις πιο δύσκολες ημέρες από την ίδρυσή του.
Τα Νοσοκομεία είναι καταχρεωμένα, το σύστημα προμηθειών έχει ναυαγήσει, οι προσλήψεις νοσηλευτικού προσωπικού δεν έχουν προχωρήσει.
Ο φορολογούμενος πολίτης καθημερινά το αντιλαμβάνεται. Όλες οι μελέτες οδηγούν σε αυτό το συμπέρασμα. Παγκρήτια έρευνα που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Νοέμβριο δείχνει ότι μόλις το 9,6 % δηλώνει ικανοποιημένο. (21,6% μάλλον θετική γνώμη, 9,6% θετική γνώμη.)
Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση έχει οδηγηθεί σταδιακά στην εγκατάλειψη.
Θα αναφερθώ στην ομιλία μου σε 10 κύρια σημεία που αφορούν την ψυχική υγεία.
1. Δεν προχώρησε η αναθεώρηση – επικαιροποίηση του Eπιχειρησιακού Σχεδίου Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης «Ψυχαργώς»
Το 10ετές Πρόγραμμα Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, με την κωδική ονομασία «Ψυχαργώς», που θεσπίσθηκε το 1999, προέβλεπε να αναθεωρείται σε τακτά χρονικά διαστήματα για να ισχύσει για τα επόμενα 10 χρόνια.
Η πρώτη του αναθεώρηση έγινε το 2000 και πάνω σε αυτή στηρίχθηκε η σημαντικότατη χρηματοδότηση από το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.
Η χρηματοδότηση αυτή μάλιστα αποτέλεσε και το κριτήριο για την κατάρτιση και έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υγεία ? Πρόνοια 2000-2006».
Οι διαδικασίες για τη δεύτερη αναθεώρηση του προγράμματος «Ψυχαργώς» δεν
προχώρησαν ποτέ. Μάλλον ξεκίνησαν σε «στενό» κύκλο διαβούλευσης και …βάλτωσαν.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αν και ενέκρινε τη χρηματοδότηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και κατά τη Δ΄ Προγραμματική Περίοδο, απαίτησε την αναθεώρηση και επικαιροποίηση του προγράμματος, χωρίς ωστόσο να έχει γίνει κάτι επ αυτού μέχρι σήμερα.
2. Καθυστερήσεις στην εφαρμογή και τη θεσμική θωράκιση της τομεοποίησης
Σημειώνεται ότι η Ε.E., κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του Γ΄ Κ.Π.Σ. αλλά και κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη Δ΄ Προγραμματική Περίοδο, ζήτησε κατ επανάληψη από το Υπουργείο Υγείας την πλήρη εφαρμογή της τομεοποίησης στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Η μόνη δραστηριότητα προς αυτή την κατεύθυνση ήταν.. η αντικατάσταση αρκετών μελών των Τομεακών Επιτροπών, σε ολόκληρη τη χώρα, με σοβαρές μάλιστα αστοχίες.
3. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τον προγραμματισμό της Δ Περιόδου.
Το σοβαρότερο όμως πρόβλημα εδώ είναι πως μέχρι σήμερα δεν έχουν προχωρήσει οι συζητήσεις ανάμεσα στο Υπουργείο Υγείας και τις Διοικήσεις των Περιφερειών, προκειμένου να συμπεριληφθούν τα έργα και στα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, ως προς το σκέλος των υποδομών και δεν έχει γίνει καμιά προετοιμασία για την επιχειρησιακή υλοποίηση στη Δ΄Περίοδο.
4. Διαρκής υποχρηματοδότηση των νέων δομών ψυχικής υγείας
Τα αποτελέσματα είναι σε όλους γνωστά: μεγάλες καθυστερήσεις στις πληρωμές του προσωπικού των δομών, απολύσεις και παραιτήσεις έμπειρου και εξειδικευμένου προσωπικού.
5. Στελεχιακή αποδυνάμωση της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας
Ενώ το πρόγραμμα Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης «Ψυχαργώς» βρισκόταν σε πλήρη ανάπτυξη και ο τομέας ψυχικής υγείας αντιμετώπιζε και αντιμετωπίζει πολλά και σοβαρά προβλήματα, σταδιακά η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας αποδυνάμωσε την καθ ύλη αρμόδια Διεύθυνση, τη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας.
6. Κατάργηση του υποστηρικτικού μηχανισμού του ΕΠΙΨΥ του προγράμματος και αντικατάστασή του από ιδιώτες επιχειρηματίες, άσχετους με το αντικείμενο και με παράτυπες διαδικασίες.
7. Καθυστερήσεις στις εγκρίσεις των Τεχνικών Δελτίων εγκεκριμένων έργων και στην υλοποίηση μεγάλων τεχνικών έργων
Η τακτική αυτή οδήγησε στην απώλεια κοινοτικών πόρων. Οι πόροι για την ψυχική υγεία που δεν απορροφήθηκαν υπολογίζονται σήμερα στα 45050 εκ. ευρώ.
8. Δεν έχει προχωρήσει η έγκριση νέων θέσεων απασχόλησης για τις νέες δομές.
Δεν έχουν προχωρήσει οι εγκρίσεις από το Υπουργικό Συμβούλιο για νέες θέσεις στους οργανισμούς των Γενικών Νοσοκομείων.
9. Δεν προχώρησε η έκδοση των αναγκαίων Υπουργικών Αποφάσεων οργάνωσης και λειτουργίας για τις νέες δομές.
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν οι προβλεπόμενες από το Ν.2716/1999 Υπουργικές Αποφάσεις για την οργάνωση και λειτουργία των Ενδονοσοκομειακών Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, των Κέντρων Ημέρας και των Νοσοκομείων Ημέρας, των Κέντρων Ψυχικής Υγείας και τέλος των Εξειδικευμένων Κέντρων για τα ναρκωτικά και το αλκοόλ.
10. Σημαντικές ελλείψεις σε υποδομές τεχνογνωσίας και επιστημονικών εργαλείων.
Αγνοήθηκαν γνωμοδοτήσεις θεσμικών οργάνων όπως η Επιτροπή Ψυχικής Υγείας του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας, για τη διενέργεια επιδημιολογικών ερευνών.
Τελειώνοντας, το ΠΑΣΟΚ δεσμεύεται ότι θα προχωρήσει την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, όπως αρχικά είχε σχεδιαστεί πριν το 2004, μετά από τις εισηγήσεις που είχε κάνει η Επιτροπή Ψυχικής Υγείας του ΚΕΣΥ, και η οποία εγκαταλείφθηκε μετά το 2004 από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.
Σας ευχαριστώ.
