Πιστωτικό «εμπάργκο» στις επιχειρήσεις

Πιστωτικό “εμπάργκο” στις επιχειρήσεις

• “αφήστε ελεύθερη την αγορά”
• “αποφύγετε κρατικές παρεμβάσεις και ρυθμίσεις”

22/10/09

Την ώρα που οι τραπεζίτες διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους, αντιδρώντας στο σχέδιο της κυβέρνησης για διευκόλυνση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, στα «ψιλά γράμματα» της έκθεσης του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος αποκαλύπτεται η δυσάρεστη αλήθεια για το πιστωτικό «εμπάργκο» που έχουν επιβάλει οι τράπεζες στις επιχειρήσεις.

Ενώ οι τραπεζίτες αποδίδουν σε όλους τους εξωγενείς παράγοντες, πλην της δικής τους πολιτικής, την «ασφυξία», για την οποία διαμαρτύρονται σε κάθε ευκαιρία οι επιχειρηματίες, στην ενδιάμεση έκθεση του κ. Γ. Προβόπουλου για τη Νομισματική Πολιτική οι ευθύνες για το φαινόμενο αυτό αποδίδονται εκεί  όπου πραγματικά ανήκουν: στους ίδιους τους τραπεζίτες!

Όπως σημειώνεται στην έκθεση (σελ. 145), τον Αύγουστο του 2009 καταγράφηκε από την ΤτΕ κατάρρευση της πιστωτικής επέκτασης προς τις επιχειρήσεις και γίνεται λόγος, με τη γνωστή «κομψή» γλώσσα αυτών των εκθέσεων για «αξιοσημείωτη πτώση του ρυθμού ανόδου του υπολοίπου της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του έτους (Αύγουστος 2009: 7,3%, δ΄ τρίμηνο 2008: 21,6%, βλ. Πίνακα VI.3)». Δηλαδή, σε λιγότερο από εννέα μήνες, ο ρυθμός αύξησης των πιστώσεων περιορίσθηκε στο 1/3!

Πώς εξηγείται αυτό; Μήπως φταίνε οι επιχειρήσεις που δεν ζητούν δάνεια λόγω της κρίσης, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι εκπρόσωποι τραπεζών; «Όχι», είναι η καθαρή απάντηση της ΤτΕ: η κάμψη «συνδέεται κυρίως με τη συγκράτηση της προσφοράς εκ μέρους των τραπεζών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της Έρευνας Τραπεζικών Χορηγήσεων (Ιούλιος 2009), κατά το β΄ τρίμηνο του 2009 υιοθετήθηκαν αυστηρότερα κριτήρια και όροι χρηματοδότησης από τις τράπεζες σε σύγκριση με το α΄ τρίμηνο του 2009, ενώ παράλληλα η ζήτηση τραπεζικών δανείων αυξήθηκε ελαφρά λόγω των αναγκών των επιχειρήσεων για κεφάλαια κίνησης και της αναδιάρθρωσης του χρέους τους (η οποία επηρεάζει τους όρους και τον τρόπο αποπληρωμής του υφιστάμενου δανεισμού τους)».

Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, ότι η ΤτΕ καταγράφει ένα δεύτερο κύμα «σφιξίματος» των κριτηρίων και όρων χρηματοδότησης από τις τράπεζες: όπως είναι γνωστό, από τον Οκτώβριο του 2008, όταν η κρίση κορυφώθηκε μετά την κατάρρευση της Lehman, οι τράπεζες κινήθηκαν συντονισμένα για να «σφίξουν τα λουριά» στους επιχειρηματίες, με κλείσιμο ή μείωση ορίων χρηματοδότησης, απορρίψεις αιτημάτων για χορηγήσεις, επιβολή αυστηρότερων κανόνων για εγγυήσεις στο δανεισμό, με προσημειώσεις ακινήτων.

Φαίνεται, όμως, ότι αυτό το πρώτο «σφίξιμο» δεν κρίθηκε αρκετό και από το δεύτερο τρίμηνο του 2009 τα κριτήρια και όροι δανεισμού «έσφιξαν» ακόμη περισσότερο.
Δεν είναι τυχαίο, ότι ύστερα από τις δύο αλλεπάλληλες παρεμβάσεις των τραπεζών, άρχισε η εκτίναξη στα ύψη των λεγόμενων δεικτών ασφυξίας (ακάλυπτες επιταγές, απλήρωτες συναλλαγματικές), που όλοι παραδέχονται πλέον ότι αποτελούν «βόμβα» στα θεμέλια της οικονομικής δραστηριότητας.

Θα περίμενε κανείς μια νότα αισιοδοξίας από την έκθεση Προβόπουλου, αλλά η ανάγνωσή της γρήγορα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τα πράγματα θα χειροτερέψουν, πριν αρχίσουν να βελτιώνονται. Βασική αιτία, η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας, που φέρνει ένα νέο γύρο περιορισμού των πιστώσεων στις επιχειρήσεις.

«Ήδη ασκείται περιοριστική επίδραση στη ζήτηση επιχειρηματικών δανείων και τους ρυθμούς ανόδου της χρηματοδότησης από την εξασθένηση της οικονομικής δραστηριότητας, τη μείωση του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων και τη μεγάλη πτώση της επενδυτικής δραστηριότητας», τονίζεται στην έκθεση.
«Εκτιμάται ότι η επίδραση αυτή, αν και δεν έχει καταγραφεί στα αποτελέσματα της Έρευνας του Ιουλίου, θα είναι ιδιαίτερα σημαντική κατά τους επόμενους μήνες».

Παρά ταύτα, οι τραπεζίτες επιμένουν μονότονα στις γνωστές, παλιές θέσεις τους: «αφήστε ελεύθερη την αγορά, αποφύγετε κρατικές παρεμβάσεις και ρυθμίσεις». 
Και αυτό την ώρα που η ίδια η ΤτΕ αφήνει να διαφανεί, ότι η ελεύθερη και «αρρύθμιστη» αγορά μπορεί να διατηρεί στη ζωή και την κερδοφορία τις τράπεζες, αλλά αν αφεθεί απερίσπαστη στο έργο της ίσως εξαφανίσει πολύ γρήγορα ένα μεγάλο μέρος του επιχειρηματικού ιστού της οικονομίας.