Η Επιστήμη της Λογοθεραπείας

Η Επιστήμη της Λογοθεραπείας - Ο ρόλος του λογοθεραπευτή

8/4/10
της Βασιλικής Δεσύλλας *

Η επιστήμη των Διαταραχών Λόγου, Ομιλίας και Επικοινωνίας έχει στόχο την έρευνα, πρόληψη, διάγνωση και αντιμετώπιση των παραπάνω διαταραχών στα παιδιά, τους εφήβους, τους ενήλικες και τους υπερήλικες, όποια κι αν είναι η αιτία αυτής της διαταραχής:
νευρολογική, εξελικτική ή λειτουργική.

Ο Λογοθεραπευτής ή Λογοπεδικός ή Λογοπαθολόγος (οι όροι είναι συνώνυμοι) είναι ο επιστήμονας που φέρει την ευθύνη της πρόληψης, αξιολόγησης, θεραπείας και επιστημονικής μελέτης της ανθρώπινης επικοινωνίας και των διαταραχών που συνδέονται με αυτή.
Η ανθρώπινη επικοινωνία, μέσα σ΄ αυτό το γενικό πλαίσιο, περικλείει όλες τις λειτουργίες που έχουν σχέση με την έκφραση του προφορικού και γραπτού λόγου. Επιπλέον, σε κάποιες περιπτώσεις περιλαμβάνει και εναλλακτικές μορφές επικοινωνίας (ειδικά πρωτόκολλα που βασίζονται σε σύμβολα).
Τέλος, στο πεδίο δράσης του λογοθεραπευτή εμπίπτουν και τα   προβλήματα φωνής, διαταραχές προερχόμενες από δυσκολίες ακοής και κατάποσης. Οι διαταραχές μπορεί να είναι απλές ή πολύπλοκες, όταν εμπλέκονται πολλαπλές διαταραχές επικοινωνίας.

Πιο συγκεκριμένα, ο λογοπεδικός ασχολείται με τις εξής διαταραχές:

• Ειδικές Αναπτυξιακές Διαταραχές λόγου / Ειδικές Γλωσσικές Διαταραχές
• Αναπτυξιακές αρθρωτικές διαταραχές (δυσαρθρία, δυσπραξία, γναθοπροσωπικές ανωμαλίες)
• Διαταραχές ροής (τραυλισμός)
• Διαταραχές φωνής
• Διαταραχές γραπτού λόγου
• Πραγματολογικές διαταραχές (νοητική στέρηση, αυτισμός)
• Νευρολογικές παθήσεις (σύνδρομα, εγκεφαλική παράλυση. εγκεφαλικές κακώσεις, εκφυλιστικές νευρολογικές παθήσεις)
• Διαταραχές κατάποσης
• Βαρηκοΐα - κώφωση
• Λαρυγγεκτομή
• Αφασία ενηλίκων

Ο ρόλος του λογοπεδικού επεκτείνεται σε πολλούς τομείς:

• στην πρόληψη
• στην αξιολόγηση και διάγνωση
• στη θεραπεία και αποκατάσταση
• στην έρευνα και στην επιστημονική μελέτη των διαταραχών επικοινωνίας

Για να ορίσει ο λογοθεραπευτής τους στόχους της παρέμβασης είναι σημαντικό να προηγηθεί μία ενδελεχής, ολοκληρωμένη αξιολόγηση.
Αυτή περιλαμβάνει:
α) ένα ιστορικό που δίνεται από τους γονείς ή τους φροντιστές του παιδιού ή του ενήλικα (λεπτομερή στοιχεία των εξελικτικών σταδίων, ιατρικές εξετάσεις, αξιολογήσεις άλλων ειδικών),
β) παρατήρηση του παιχνιδιού (αν πρόκειται για παιδί) και των επικοινωνιακών δεξιοτήτων,
γ) χορήγηση σταθμισμένων και μη διαγνωστικών εργαλείων,
δ) ο εντοπισμός των προτεραιοτήτων του παιδιού ή του ενήλικα σε σχέση με τις γλωσσικές του ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ιδιοσυγκρασίας του (δειλία, αυτοεκτίμηση, όρια κτλ).
Τέλος αξιολογούνται και σταθμίζονται οι συνθήκες και οι ανάγκες της οικογένειας και του σχολικού ή εργασιακού περιβάλλοντος.

Η θεραπεία είναι μια συνεχής δυναμική ανταλλαγή μεταξύ θεραπευτή ? θεραπευόμενου. Ο κεντρικός στόχος είναι η βελτίωση της επικοινωνίας, αλλά δίνεται συνέχεια έμφαση σε λεπτομέρειες. Οι ρυθμοί είναι πάντα ανάλογοι με την εξέλιξη που σημειώνει το παιδί ή ο ενήλικας. Μπορεί να είναι αργή ή γρήγορη, μπορεί να είναι σταθερή κτλ.

Ο λογοθεραπευτής πρέπει να έχει την ικανότητα να ερμηνεύει τις γλωσσικές συμπεριφορές του ανθρώπου που έχει απέναντί του. Με σεβασμό στην προσωπικότητά του, με ζεστασιά και δημιουργικότητα χτίζει μια συναισθηματική σχέση μέσα από την οποία θα υποστηρίξει τις ανάγκες του θεραπευόμενου.

Οι γνώσεις, οι θεωρίες, τα μοντέλα και οι τεχνικές που κατέχει ο θεραπευτής, επίσης χρησιμοποιούνται ανάλογα με τις ανάγκες της παρέμβασης. Το θεραπευτικό πρόγραμμα στοιχειοθετείται βάσει των αναγκών, της προσωπικότητας και των δυνατοτήτων του κάθε ανθρώπου, παιδιού ή ενήλικα.
Δεν υπάρχουν θεραπείες που εφαρμόζονται ως «συνταγές». Όσο καλύτερες γνώσεις και μεγαλύτερη εμπειρία έχει ο θεραπευτής, τόσο πιο εύκολο του είναι να αναπροσαρμόζει συνέχεια το θεραπευτικό του πλάνο. Σε όλη την πορεία της παρέμβασης, ο λογοθεραπευτής οφείλει να αξιολογεί συνέχεια την καταλληλότητα της παρέμβασης και πολλές φορές θα χρειαστεί να αλλάξει προσέγγιση ή να παραπέμψει και σε άλλες ειδικότητες.

Ο λογοπεδικός, ως ο επιστήμονας που ασχολείται    με την ανθρώπινη επικοινωνία και την παθολογία της, πραγματοποιεί το έργο του:

• ως αναπόσπαστο μέλος μιας διεπιστημονικής ομάδας
• συνεργάζεται με γιατρούς, άλλους ειδικούς, εκπαιδευτικούς και άλλους φορείς
• συμβουλεύει γονείς για την προώθηση επικοινωνιακών δεξιοτήτων μέσα στη καθημερινή ζωή
• ενημερώνει γονείς και εκπαιδευτικούς για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί
• παρεμβαίνει θεραπευτικά, χρησιμοποιώντας εκλεκτικά τις μεθόδους και στρατηγικές του
• ελέγχει την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης
• ασχολείται με την ενημέρωση του κοινού για θέματα της αρμοδιότητας του, για παράδειγμα, για την φυσιολογική ανάπτυξη του λόγου, για τη διγλωσσία, κ.α.

Η λογοθεραπεία είναι μία επιστήμη που καλύπτει πολλούς τομείς και σημαντικές επικοινωνιακές ανάγκες και είναι ευθύνη των γονέων και φροντιστών, αλλά και των εκπαιδευτικών και γιατρών η έγκαιρη ανίχνευση δυσκολιών και η παραπομπή σε ειδικούς των διαταραχών λόγου, γιατί η πρόληψη είναι η σημαντικότερη μορφή παρέμβασης.

* Η κ. Βασιλική Δεσύλλα (MSc) είναι
ειδική συνεργάτης της “Ρ.Α.” και ιδιοκτήτρια του
Κέντρου Λογοθεραπείας «Το παζλ της Επικοινωνίας»
28310-28401
Συνεργάτες του κέντρου:
Πόπη Γιαννακάκη
Αλέκα Κασιμάτη