Οδοιπορικό στον Καλονύχτη
18/12/09
της Μόνικας
Ζουγανέλη Στην προσπάθεια μας να ανακαλύψουμε τα χωριά του νομού Ρεθύμνης βρεθήκαμε νοτιοδυτικά και συγκεκριμένα συναντήσαμε το γραφικότατο χωριό Καλονύχτης.
Σκαρφαλωμένο στο λόφο «Νικηφόρος» σε υψόμετρο 270 περίπου μέτρων ,15 μόλις χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο στο Δήμο Νικηφόρου Φωκά «ξεπηδά» το χωριό Καλονύχτης. 
Το όνομα του χωριού όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην παράδοση, καθώς επίσης και το όνομα του Δήμου Νικηφόρου Φωκά προέρχονται από τον ίδιο τον Νικηφόρο Φωκά.
Ο Νικηφόρος Φωκάς θεωρείται ο ιδρυτής του χωριού και υπάρχει δρόμος στο χωριό προς τιμήν του.
Λέγεται πως όταν ο ίδιος εκστράτευσε στην Κρήτη τον Μάρτιο του 961 μ.Χ., προκειμένου να την απελευθερώσει από τους Άραβες Σαρακηνούς, στρατοπέδευσε μια νύχτα στον παραπάνω λόφο, τον οποίο προηγουμένως είχε απελευθερώσει μαζί με τον παρακείμενο λόφο «Ντάμπιες», ύστερα από μάχη.
Όταν ξημέρωσε, κάποιος τον ρώτησε: «Πως περάσατε την νύχτα σας;», κι εκείνος απάντησε: «Καλή νύχτα!». Έτσι, το χωριό ονομάστηκε «Καλονύχτης» και ο λόφος και η τοποθεσία, όπου στρατοπέδευσε ο Βυζαντινός στρατηγός 
και μετέπειτα αυτοκράτορας, ονομάστηκε «Νικηφόρος».
Ωστόσο, υπάρχει και η άποψη ότι το χωριό προϋπήρχε και είχε την ονομασία Λεβεντοχώρι. Ανήκε παλαιότερα στους δήμους Ρουστίκων και Ατσιπόπουλου και κατόπιν απετέλεσε χωριστή κοινότητα, περιλαμβάνοντας, για ένα διάστημα, τον οικισμό Παλαίλημνο. Το 1998 εντάχθηκε στον Δήμο Νικηφόρου Φωκά, ως δημοτικό διαμέρισμα.
Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν Κρητικοί, άποικοι από άλλα χωριά, κυρίως από την επαρχία Σφακίων. Οι παλιότερες οικογένειες του χωριού είναι οι Γαλεροί, οι Γιουλούντηδες, οι Μαθιουδάκηδες, οι Ηλιάκηδες, οι Χαλίκηδες, οι Σταυρουλάκηδες, οι Καλλιτσουνάκηδες κ.α. Αυτοί που έμειναν όμως είναι περίπου 200 και ασχολούνται με την κτηνοτροφία, ενώ κυριότερα προϊόντα της περιοχής θεωρούνται το λάδι, τα χαρούπια αλλά και τα κτηνοτροφικά που παράγουν.
Σαν οικισμός είναι παραδοσιακός όπως και όλοι σχεδόν οι οικισμοί του Δήμου που παρόλο που συνορεύει με την θάλασσα, και έχει αξιόλογα παραλιακά θέρετρα, όπως το αγαπημ
ένο μας Γεράνι, η πραγματική γοητεία της περιοχής οφείλεται στην ενδοχώρα. Στην ενδοχώρα λοιπόν βρήκαμε και τον Καλονύχτη.
Το χωριό παρουσιάζει εξαιρετική αρχιτεκτονική με πολλά ενετικά χαρακτηριστικά αφού κατοικήθηκε από Ενετούς αρκετά χρόνια στο παρελθόν. Παραδοσιακά κτίσματα και κτίσματα ενετικής περιόδου με χαρακτηριστικό τον μύλο που μπορεί να μην λειτουργεί αλλά διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση έως και σήμερα .
Η εκκλησία του χωριού στο κέντρο του, η ενορία δηλαδή αποτελεί ένα ακόμα μνημείο του τόπου, ενετικής περιόδου ,το οποίο είναι αφιερωμένο στην Γέννηση της Θεοτόκου και εορτάζεται τιμητικά στις 8 Σεπτεμβρίου.
Η παράδοση μάλιστα μας αναφέρει, ότι κατά την οθωμανική περίοδο, μπήκαν οι Τούρκοι για να την καταστρέψουν. Πήραν μια «βαρέ» (στην κρητική διάλεκτο βαριά) και χτύπησαν την Αγία Τράπεζα. Το σημάδι του κτυπήματος υπάρχει και σήμερα. Με το κτύπημα, ωστόσο, πετάχτηκαν σπίθες, ενώ παράλληλα μια μεγάλη μέλισσα εμφανίστηκε στο καμπαναριό.
Οι Τούρκοι φοβήθηκαν κι έφυγαν, χωρίς να πειράξουν την εκκλησία. Στον Καλονύχτη, εκτός από την εκκλησία της Παναγίας, υπάρχει και το παλιό εκκλησάκι, καθολικού ρυθμού, του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, στην τοποθεσία «Μοναστηρικό Μετόχι». Ακόμη, πάνω στα ερείπια παλαιάς εκκλησίας, κτίστηκε, το 1965, η εκκλησία του Αγίου Αντωνίου. Το ίδιο έχει γίνει και με τον Άγιο Νικόλαο. Σύγχρονες εκκλησίες είναι ο Άγιος Νεκτάριος και ο Άγιος Ανδρέας ο Κρης.
Είναι ένα χωριό με παράδοση και θυσίες στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες. Στις Κρητικές Επαναστάσεις από το 1866 ως το 1897, φονεύθηκαν 21 Καλονυχτιανοί. Σε αυτούς τους αγώνες διακρίθηκε ο οπλαρχηγός Χαλίκης ή Ηλιάκης Γεώργιος και στις 9 Δεκεμβρίου 1868, έγινε μάχη μεταξύ Κρητών και Τούρκων, στην οποία νίκησαν οι Κρήτες. Η μάχη αυτή αναφέρεται ως μάχη του Καλονύχτη.Στους Βαλκανικούς Πολέμους διακρίθηκαν ο οπλαρχηγός Στυλιανός Γαλερός ο Παντελής Γαλερός ο Γιάννης Ηλιάκης,ο οπλαρχηγός Ιωάννης Πατράκης και πολλοί άλλοι.
Ευτυχώς για εμάς στο χωριό υπάρχουν ακόμα λεβέντες (από το Λεβεντοχώρι) που το κρατούν ψηλά και κάνουν τα πάντα για να διατηρήσουν την ιστορία του αλλά και τα ήθη και τα έθιμά του. Εδώ μπορείτε να απολαύσετε νοστιμιές της Κρήτης, να πιείτε καφέ και βέβαια να χαρείτε την φιλοξενία των Κρητικών και συγκεκριμένα των Ρεθυμνιωτών από τον περήφανο και περίφημο Καλονύχτη. Η διαδρομή ενδείκνυται για την εποχή αφού είναι πανέμορφη και καταπράσινη και αρκούν μόλις λίγα λεπτά για να βρεθείς στον ? Καλονύχτη!
